N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Machtsmisbruik Ramadan is in Zwitserland vrijgesproken voor de verkrachting van een vrouw in 2008. In Frankrijk wachten hem nog meer aanklachten.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100946920-680135.jpg)
Wat de verkrachtingszaak tegen de Zwitsers-Egyptische islamoloog Tariq Ramadan (60) betekent, hangt ervan af aan wie je het vraagt. Voor zijn tegenstanders zijn de aanklachten van verkrachting en gedwongen orale seks een ultiem bewijs dat Ramadan een wrede, misogyne en gevaarlijke man is. Maar zijn voorstanders zien een islamofobe heksenjacht tegen een invloedrijke en welbespraakte moslim.
De rechtbank van Genève gaf hem in een eerste rechtszaak het voordeel van de twijfel: die sprak Ramadan deze woensdag vrij wegens „gebrek aan materieel bewijs” als sperma en bloed. Ook zouden de beschuldigingen zwak en tegenstrijdig zijn geweest. Het OM had drie jaar celstraf geëist, waarvan de helft onvoorwaardelijk.
De zaak draaide om de vermeende verkrachting in 2008 van een Zwitserse vrouw die R.A.D. of ‘Brigitte’ wordt genoemd. R.A.D. was bekeerd tot de islam en een groot fan van Ramadan – destijds een belangrijke stem in het debat over islam in Europa. Ze hadden enkele maanden chatcontact waarna ze elkaar in oktober 2008 ontmoetten in het hotel in Genève waar hij verbleef voor een conferentie. Volgens R.A.D. lokte hij haar naar zijn hotelkamer, waar hij haar meermaals zou hebben verkracht en gedwongen hebben tot orale seks. Onderwijl zou hij haar hebben geslagen en uitgescholden.
Ramadan ontkent dit en stelt dat R.A.D. plots in „suggestieve kleding” aan zijn hotelkamerdeur stond. Vervolgens zou er enkel sprake zijn geweest van „strelingen met wederzijdse instemming”. Hij zou seks met haar hebben afgewezen – waarom zij wel de nacht bij hem doorbracht werd niet uitgelegd. „Haar pijn is dat ik haar heb afgewezen. Haar wraak is om mij naar beneden te halen”, zei hij vorige week in de rechtszaal.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/03/data24618072-522028.jpg)
Vergelijkbare beschuldigingen
Het lijkt een pijnlijke maar klassieke he said-she said-zaak. Maar R.A.D. is niet de enige die Ramadan beschuldigt van verkrachting. En haar getuigenissen lijken sterk op die van andere klaagsters. In Frankrijk – waar Ramadan grote bekendheid genoot – is de islamoloog door vijf andere vrouwen aangeklaagd voor vergelijkbare vergrijpen. In een van de vijf zaken is Ramadan ontslagen van rechtsvervolging; de andere liggen nu bij een onderzoeksrechter die moet besluiten of er een proces komt. In 2018 zat hij al tien maanden in de Franse gevangenis.
Volgens het Franse Openbaar Ministerie hanteert Ramadan steeds dezelfde modus operandus: hij kiest „bijzonder fragiele vrouwen” die tegen hem opkijken en met wie hij (online) een vertrouwensrelatie opbouwt. Die wordt vervolgens steeds meer erotisch getint, „met een relatie dominante-gedomineerde”. Vervolgens zou hij zijn slachtoffers uitnodigen in een hotelkamer waar hij ze op gewelddadige wijze verkracht.
„De aanklaagsters beschrijven eenzelfde schema, van seksuele relaties zonder bescherming, doorspekt met minachting en vernedering en zonder dat er om toestemming wordt gevraagd”, aldus het Franse OM. Aanvankelijk ontkende Ramadan überhaupt buitenechtelijke relaties te hebben gehad, maar uiteindelijk zag hij zich gedwongen toe te geven dat hij „talloze” affaires heeft gehad. „Ik leefde geen normaal leven”, zei hij daarover in de Zwitserse rechtbank. „Ik zag mijn familie weinig, zat vaak alleen in hotels. (…) Ik heb de teugels laten vieren.”
Critici zien een man met twee gezichten. Een islamoloog die vroomheid en familiewaarden bepleit, maar ondertussen zijn echtgenote bedriegt en vrouwen als object gebruikt. En het is niet voor het eerst dat Ramadan twee gezichten laat zien: de islamoloog wordt er ook op ideologisch vlak van beschuldigd een wolf in schaapskleren te zijn.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2017/11/chorus__jutta_17.png)
Salafist of slachtoffer
Begin deze eeuw bepleitte Ramadan tegenover niet-islamitische publieken in tal van Europese landen een gematigde islam die hand in hand kon gaan met Europese waarden. Hiervoor werd hij gevierd als ‘bruggenbouwer’ in de jaren na 9/11 en de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh. In 2007 kreeg hij een baan als integratie-adviseur bij de gemeente Rotterdam en als gasthoogleraar ‘burgerschap en identiteit’ aan de Erasmus-universiteit. Ook was hij jaren verbonden aan de Universiteit van Oxford.
Maar steeds vaker bleek dat Ramadan helemaal niet zo progressief is. Hij is de kleinzoon van de oprichter van de Moslimbroederschap en toonde zich in islamitische kringen net zo salafistisch als zijn voorvader. In 2004 schreef de Franse feministische journalist Caroline Fourest een vernietigend boek over ‘broeder Tariq’ waarin ze hem beschrijft als een „islamist die in oorlog is met de moderne westerse wereld”.
Zo weigerde hij in 2003 in gesprek met toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Nicolas Sarkozy het stenigen van vrouwen te veroordelen. En de Nederlandse Gay Krant onthulde eens dat Ramadan homoseksualiteit „een storing” had genoemd. Ramadan zelf ontkent beide stellingen – zijn woorden zouden zijn verdraaid of verkeerd vertaald. De tegenstrijdigheden leidden tot zijn val als gevierd spreker – eerst in Frankrijk en later ook in Nederland en het Verenigd Koninkrijk. In 2009 werd hij ontslagen in Rotterdam (formeel omdat hij een niet-geoorloofde bijbaan had voor de Iraanse televisie); in 2018 werd hij na de beschuldigingen van verkrachting door de universiteit in Oxford met verlof gestuurd.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/podcasts/files/2022/12/data93982512-8a1920.jpg)
Ramadan zelf ziet het hele proces als een islamofoob complot om hem ten gronde te richten. De aanklaagsters en schrijfster Fourest zouden onder een hoedje spelen met het doel zijn carrière te beëindigen. Over R.A.D. zei hij dat zij degene was die hém lastigviel door hem chatberichten te sturen. Ook dat zij na de nacht in kwestie nog berichtjes stuurde dat ze hem miste, is voor Ramadan bewijs dat hij haar niet verkracht kan hebben.
De Zwitserse rechter zei woensdag „niet tot de intieme overtuiging” te zijn gekomen dat Ramadan schuldig is en daarom het voordeel van de twijfel krijgt. Zijn familie reageerde in tranen op het nieuws. Maar het laatste woord is nog niet gezegd: R.A.D. heeft meteen bekend gemaakt in beroep te gaan. En in Frankrijk wachten nog vier vrouwen.
